بهترین راه رسیدن به تزریق ایمن: حفظ ایمنی کارکنان سلامت

تزریقات ناامن:

تزریق‌ها، جزو وقایع عادی در کشورهای در حال توسعه هستند. بین 25 تا 96 درصد از مشاوره‌های بیماران سرپایی، منجر به تجویز حداقل یک تزریق می‌شود و بسیاری از این موارد ناامن است. در بعضی از کشورها نسبت تزریق‌های ناامن به کل تزریق‌ها 70٪ است. تزریق‌های ناامن مثل استفاده مجدد از سوزن‌ها و سرنگ‌های غیراستریل که منجربه انتقال بیماری‌هایی مانند هپاتیت B، هپاتیت C و ایدز می‌شود. این مسئله، نه تنها سلامتی بیماران را به خطر می‌اندازد، بلکه برای کارکنان بهداشتی درمانی که مجبورند به منظور تمیز کردن و استفاده مجدد از لوازم تزریق آلوده، با آنها سر و کار داشته باشند نیز خطرناک است.

کارکنان سلامت معمولاً در طول كار خود از طرق مختلفی مثل فرو رفتن سوزن، حوادث مربوط به پاشيدگي و یا تماس مستقيم، در معرض خون هستند. طبق مطالعات انجام شده، میزان ابتلا به عفونت‌های ناشی از مواجهه با خون، در کشورهای در حال توسعه، به مراتب بالاتر است و بیش از 90٪ این عفونت‌ها در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد و نکته قابل توجه نیز این است که اکثر آنها قابل پیشگیری هستند­. تمامی این موارد، بیانگر آن است که این کشورها باید بیش از پیش بر اهمیت تزریق ایمن تاکید کرده و تمهیداتی را برای رسیدن به آن و ارتقا ایمنی کادر درمان، در نظر بگیرند.

شبکه جهانی تزریقات ایمن

در سال‌های اخیر، آگاهی جهانی از ارتباط بین شیوه‌های تزریق ناایمن در کشورهای در حال توسعه و بار بیماری ویروسی ناشی از خون، به طور قابل توجهی افزایش یافته‌است. در سال 1999، WHO شبکه جهانی تزریقات ایمن (SIGN: Safe Injection Global Network) را تاسیس کرد، که یک اتحاد بین المللی از ذینفعانی است که هدف آنها دستیابی به ‌استفاده مناسب و ایمن از تزریقات در سراسر جهان است. اتحاد SIGN شامل سازمان‌هایی مانند UNICEF، UNAIDS و USAID، دولت‌ها، سازمان‌های غیر دولتی NGOs، دانشگاه‌ها و گروه‌های صنعتی است.

شبکه جهانی تزریقات ایمن، سه راهبرد مهم برای دستیابی به ایمنی تزریقات را ترویج می‌کند:

1. تغییر رفتار در بین بیماران و کارمندان مراقبت‌های بهداشتی برای کاهش مصرف بیش از حد تزریق و دستیابی به ایمنی تزریق؛

2. در دسترس بودن تجهیزات و لوازم مورد نیاز؛ و

3. مدیریت ایمن زباله‌ها و ضایعات تیز.

رویکردهایی برای ارتقا ایمنی تزریقات

کمپین‌هایی که در بالا اشاره کردیم و گفتیم که هدفشان آگاه‌سازی بیشتر بیماران از خدمات مراقبت‌های سلامت است، اگرچه ارزشمند هستند اما تأثیر محدودی بر روی اقدامات مرتبط با ایمنی تزریق خواهند داشت؛ مگر اینکه ارائه‌دهندگان تزریق نیز، هدف این کمپین قرار گیرند. به عنوان مثال، پیشنهاد شده‌است كه بیماران باید قبل از رضایت دادن به انجام تزریق، شخصا مشاهده کنند که سوزن و سرنگ از بسته‌های کاملا مهر و موم شده خارج می‌شود. اما به ندرت بیماران در كشورهای در حال توسعه این توانایی را دارند كه چنین خواسته‌هایی را از ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی خود داشته باشند. مطمئناً، آنهایی که بیشتر احتمال دارد با روش‌های تزریق ناایمن روبرو شوند (مثل فقیران روستایی)، قادر به چنین درخواست‌هایی از ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی نیستند.

علاوه بر این، بیماران با ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی رابطه مبتنی بر اعتماد ایجاد می‌کنند. اگر به شخصی که با وی مشورت کرده بودند اعتماد نمی‌کردند، بعید بود که این کار را بکنند. اگر ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی به بیمار اطمینان دهد كه سوزن و سرنگ "استریل" است، احتمالاً بیمار حرف متخصص مورد اعتمادش را قبول می‌كند (خواه یک كشاورز بی‌سواد در هند باشد یا یك وكیل مرفه و تحصیلكرده در استرالیا)؛ چراکه این، ماهیت رابطه‌ است.

همچنین بعید است که بیماران دانش لازم برای قضاوت آگاهانه درباره کفایت فرآیندهای استریلیزاسیون را داشته باشند. کارکنان بهداشتی و درمانی، کنترل بسیار بیشتری روی تزریق دارند و به مراتب بهتر می‌توانند بر کیفیت خدمات، تاثیرگذار باشند. بنابراین باید تمرکزاصلی فعالیت‌ها به‌منظور ارتقاء ایمنی تزریق، بر کارکنان باشد. با این حال، آنها نه تنها باید جهت حفاظت از بیماران خود، به ‌استفاده از یک سوزن و سرنگ جدید برای هر تزریق، ترغیب شوند، بلکه با انجام این کار، باید خودشان را نیز از قرار گرفتن در معرض خون محافظت نمایند.

ارتباط "ایمنی تزریق" با "ایمنی کارکنان بهداشتی درمانی"

ارتقاء امنیت شغلی کارمندان مراقبت‌های بهداشتی در کشورهای در حال توسعه، یک مؤلفه اساسی است که باید برای پاسخ به مشکل روش‌های تزریق ناایمن، بدان توجه نمود. متاسفانه وسعت ارتباط "ایمنی تزریق" با "ایمنی کارکنان بهداشتی درمانی"، آن‌طور که باید مورد توجه قرار نگرفته‌است. کارکنان بهداشت و درمان تا زمانی که این خطرات را برای خود جدی نگیرند، برای بیماران خود نیز جدی نخواهند گرفت. نمی‌توان از آن‌ها انتظار داشت که در عین حال که حتی در معرض خون بودن خودشان را نادیده می‌گیرند، به این موضوع توجه داشته باشند که باید برای هر تزریق، از سوزن و سرنگ جدید استفاده کنند.

فواید توجه به ایمنی کارکنان بهداشتی و درمانی:

محافظت از کارکنان بهداشتی و درمانی در برابر عفونت‌های شغلی ناشی از مواجهه با خون و ویروس‌های منتقله از آن، به‌غیر از این واقعیت آشکار که کارمندان کمتری بیمار می‌شوند، فواید بسیار دیگری نیز دارد. این موضوع، نه تنها یک مؤلفه اساسی برای دستیابی به ایمنی تزریق برای بیماران است، بلکه یکی از کلیدهای اصلی برای به حداقل رساندن تبعیض در برابر بیماران مبتلا به ایدز هم می‌باشد. اگر کارمندان مراقبت‌های بهداشتی از خطر مبتلا شدن خودشان به عفونت‌های ویروسی منتقله از خون مانند HIV احساس محافظت کنند، احتمالاً در مورد بیماران آلوده، تبعیض قائل نمی‌شوند و رفتار متفاوتی بروز نمی‌دهند.تبعیض قائل شدن درمورد مبتلایان به ایدز، با طیف وسیعی از پیامدهای منفی برای فرد، خانواده و جامعه همراه است.

افزون بر این، کارکنان بهداشتی و درمانی آگاه، در جایگاه بهتری برای هدایت کردن آموزش جامعه درمورد روش‌های تزریق ایمن قرار دارند.

احتیاجات کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی:

کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی در کشورهای در حال توسعه، نیاز مبرم دارند که موارد زیر برایشان فراهم شود:

با این حال، این استراتژی‌ها به تنهایی کافی نخواهد بود. وجود تعهد سازمانی در مورد ایمنی تزریق و ایمنی کارکنان بهداشت و درمان نیز ضروری است؛ چرا که حتی کارکنان کاملا آگاه نیز نمی‌توانند با خیال راحت کار کنند مگر اینکه محیطی که در آن فعالیت دارند، این امکان را برای آنها فراهم سازد.